In 1986 kreeg Leonid Budkovskiy, een postbode in Ivankiv, de opdracht om geheime post te bezorgen aan het militaire hoofdkwartier in Tsjernobyl vlak na de kernramp. Hij bleef er vier jaar als ‘liquidator’ om radioactief puin te ruimen – uit plichtsbesef.
Enkele jaren daarna verloor hij langzaam het gevoel in zijn benen en belandde uiteindelijk in een rolstoel. Hij slijt zijn dagen op de stoep met uitzicht op de moestuin van zijn vrouw al dan niet in gezelschap van zijn kleinzoon Slava.
‘Niemand wist hoe ernstig het was. We droegen bij het werk geen speciale kleding. Nu ben ik 55 jaar en heb hulp nodig om naar het toilet te gaan.’
...
Voor de wereld heeft Tsjernobyl een onheilspellende klank gekregen, wordt geassocieerd met een gevaarlijke en verlaten plaats. Toch gaat het leven in de door straling getroffen gebieden, waar nog altijd zes miljoen mensen wonen, min of meer gewoon door.
De fotograaf Michael Forster Rothbart trok de gevaarlijke zones in om het leven daar vast te leggen. Achter zijn portretten gaan vaak aangrijpende, schrijnende verhalen schuil.
Viktor Gaidak toont zijn litteken na een operatie voor darmkanker. Net als de Gaidaks woont bijna de helft van de 49.360 evacues uit Pripyat nu in Troeschina, een grijze nieuwbouwwijk aan de rand van Kiev, waar ze niet alleen geconfronteerd worden met gezondheidsproblemen, maar ook met werkloosheid, overvolle appartementen en onvoldoende steun van de overheid.
‘Toen ik kanker kreeg, verkochten we onze auto om de operatie te betalen, daarna onze tv, koelkast, sieraden, alles. Nu heeft mijn vrouw Lydia ook kanker en is er niets meer om te verkopen.’
Nadat zijn vrouw Natasha in januari 2007 na een lang ziekbed aan kanker overleed, liet de landbouwer Vasily Oleksandrovich haar gezicht op zijn schouder tatoeëren. Hij woont nu alleen op een klein perceel aan de rand van Ivankiv, de dichtst bij de verboden zone bewoonde stad.
"Ik ben hier geboren en ik zal hier sterven. Ik heb al willen sterven. Vergeef me, ik ben dronken. We hebben alleen wat God ons geeft: onze gezondheid, onze plaats, onze vrienden."
.
‘Als mensen geen geld hebben, blijven ze liever thuis om dronken te worden,’ vertelt Nina.
...
.
Het verontreinigde gebied in de wijde omtrek van de centrale is verdeeld in vier zones. De ‘exclusion zone’ is officieel onbewoond, maar in werkelijkheid zijn er ongeveer 2.000 ouderen blijven wonen. Ze weigeren hun huizen en boerderijen te verlaten.
Na de ramp zijn er 188 steden en dorpen geëvacueerd. Velen zijn met de grond gelijk gemaakt, anderen zijn gewoon achtergelaten. Buiten de verboden zone zijn er dus nog drie zones met een verhoogde radioactiviteit, waar evacuatie niet verplicht was.
Veel mensen in deze ruim 2.000 dorpen zijn er blijven wonen met alle gezondheidsrisico’s van dien. De sterkeren weten te overleven, anderen bezwijken aan de gevolgen of kampen met psychische en sociale problemen.
Dan zijn er nog de 3.000 werknemers die de verboden zone beheren en de 3.800 medewerkers die naar de kerncentrale pendelen om er dagelijks hun werk te doen.
Hoe gevaarlijk is het er nu? Dat weet niemand. De gevolgen op de lange termijn van langdurige blootstelling aan straling zijn moeilijk te meten. Bij het ontbreken van feiten gaan mensen af op eigen ervaringen, op wat de politiek graag wil doen geloven, op allerlei meningen en geruchten.
Waarom blijven mensen er wonen? Gebrek aan alternatieven, plichtsbesef, werk en inkomen, gewenning, want ondanks alle risico’s – dit is thuis.
.
.
In Slavoetytsj wachten danseressen van de muziekschool backstage voor de uitvoering van een concert, een reprise van een succesvol optreden in Kiev.
Slavoetytsj is een nieuwe stad, die gebouwd is na de ramp in Tsjernobyl om geëvacueerde gezinnen van werknemers van de kerncentrale te huisvesten. De stad kampt met financiële problemen vanwege ontslagen bij de centrale, maar doet er alles aan om de jeugd via onderwijsprogramma’s een goede toekomst te geven.
Katja Nosova is 16 jaar en wil kunstenaar worden. Haar ouders hopen haar een opleiding te kunnen geven aan de Kunstacademie in Kiev. Katja is opgegroeid in Borodyanka, waar veel Tsjernobyl evacues zijn gehuisvest. Toen ze vier jaar was kreeg ze problemen met haar gezichtsvermogen, maar deze konden gelukkig door chirurgisch ingrijpen verholpen worden.
Irina Pochupey, de vrouw in de roze trui werkt in het Sasha Nijverheidscentrum in Slavoetytsj. Ze maakt samen met de andere vrouwen kleding voor kinderen, terwijl haar man werkt bij de kerncentrale van Tsjernobyl.
Personeel controleert de dosis straling bij het verlaten van de kerncentrale van Tsjernobyl. Dagelijks pendelen 3.800 werknemers met de trein naar de verboden zone. Zolang er splijtstof is op het terrein, zal er werk blijven - dus ze hebben weinig motivatie om hun werk te voltooien.
.
Tanya Bokova ontmoette haar man tijdens het werk bij de vloeibaar radioactieve afvalverwerkingsinstallatie in Tsjernobyl. Ze is geboren in Pripyat en is de derde generatie in haar familie die in de kerncentrale werkt. In 2009 won ze de "Miss Atom" verkiezing.
"Voor mij is de kerncentrale van Tsjernobyl als een klein katje, dat zorg en aandacht vraagt. Als ze verwaarloosd wordt, kan ze wild en gevaarlijk worden."
"Voor veel veteranen vormt de ramp in Tsjernobyl het belangrijkste moment van hun leven."
.
.
Oleg Veklenko, voormalig ‘liquidator’ in Tsjernobyl, is een van de oprichters van het Vierde Blok, een groep grafisch ontwerpers die milieuproblemen helpt op te lossen door middel van kunst. Zijn kunstwerken reflecteren de herinneringen aan zijn tijd in Tsjernobyl.
Bron met meer foto’s en verhalen: After Chernobyl - Michael Forster Rothbart
.
